Naar inhoud springen

Spoorlijn 21A

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Spoorlijn 21A
Hasselt - Maaseik
Spoorlijn 21A op de kaart
Totale lengte39,2 / 43,9 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorHasselt - Maaseik
Geopend3 maart 1874
Opheffing
treindienst
As - Maaseik: 1979
Huidige status
Hasselt - Genk Goederen: in gebruik
Genk Goederen - As: buiten gebruik
As - Maaseik: opgebroken
Geëlektrificeerd
Hasselt - Y Boxbergheide: 1979
Y Boxbergheide - Genk-Goederen: 2008
Aantal sporen
Hasselt - Genk Goederen: 2
Genk Goederen - As: 1
Baanvaksnelheid120 km/u
Treindienst doorNMBS
Traject
dvSTR- lijn 34 van Luik-Guillemins
dvÜST lijn 21 van Landen
dSTRvSHI2gl-
vBHFdDST 0,0 Hasselt
dSTRvÜST
vÜSTdSTR
dSKRZ-AludSKRZ-AmudSKRZ-Aru R71
dv-STRvSHI2g+l-
dvSTR-STRl lijn 35 naar Leuven
ABZg+l Y Noord Δ Hasselt, lijn 35/1 van Y West Δ Hasselt
eBHF 1,7 Kuringen
hKRZWae Albertkanaal
ABZgl Y Zonhoven
lijn 15 naar Y Drabstraat
HST 4,9 Kiewit
SKRZ-Au N74
BHF 9,5 Bokrijk
eBHF 12,2 Boxbergheide
exvSHI4+l-edSHI4gr tracé tot 1941
xdKRZudSTRqdABZgr 13,4 Y Boxbergheide
lijn 21A/1 naar Y Nieuw-Dak
exdSTRv-SHI2gr Y Boxbergheide
lijn 21D naar Genk
exdHSTvSTR Nieuw-Dak
xdKRZudKRZudABZg+r lijn 21C van Y Rooierweg
exdBHFdKBHFedSTR 15,7 Genk thans aan lijn 21D
exdSTRev-SHI2gr{{{3}}}
exvSTRdKDSTxe 14,8 Genk-Goederen
voorheen Winterslag
exvSTR-KBSTeexdSTR mijn Winterslag
exvSTR-exdABZgl lijn 18 naar Eindhoven opgebroken
exvSTR-exdABZg+l lijn 18/2 van Y West Δ Winterslag opgebroken
exvSTR-exdSKRZ-Au A2E314
exvSTR-exdBHF 19,3 Zwartberg
exvSTR-exdABZg+lexKBSTeq Zwartberg Mijn opgebroken
exvSTR-exdSKRZ-Au N76
exvHST-exdSTR Gelieren
exdSTRexv-SHI2gr{{{3}}}
exvSTRexdBHF 21,8 Waterschei
exvSTR-ABZg+lexdKRZuexKBSTeq mijnspoor opgebroken
exvSTR-ENDEeexdSTR{{{3}}}
exvSHI4l-exdSHI4g+r tracé tot 1941
exBHF
22,8
27,5
As
exABZgr lijn 21B naar Eisden-Mijnen buiten gebruik
exBHF
28,3
33,0
Opoeteren-Dilsen
exKBSTaqexdABZgr aansluiting Zinkfabriek opgebroken
exWBRÜCKE1 Zuid-Willemsvaart
exBHF
31,7
36,4
Rotem
exBHF
34,3
39,0
Elen
exKBHFe
39,2
43,9
Maaseik

Spoorlijn 21A is een Belgische spoorlijn die oorspronkelijk Hasselt verbond met Maaseik. Momenteel (2024) is van deze lijn nog enkel het baanvak van Hasselt tot aan het goederenstation Genk-Goederen in gebruik.

In 1866 was Maaseik samen met Virton de enige arrondissementshoofdplaats die nog geen verbinding had via een spoorweg. Op 19 januari van dat jaar werden er drie voorstellen ingediend om een verbinding met Hasselt te realiseren. Op 3 juni 1870 werd de aanleg definitief goedgekeurd met de optie om de lijn later door te trekken tot Venlo en werd de concessie verleend aan de Banque générale pour favoriser l'agriculture et les travaux publics. De werken startten op 18 mei 1871 en op 3 maart 1874 werd de lijn ingereden. De doortrekking van de lijn naar Venlo werd nooit gerealiseerd. In 1879 werd de exploitatie van de lijn overgedragen aan de maatschappij S.A. du chemin de fer Hasselt-Maeseyck. De nationalisatie van de spoorlijn volgde pas in 1912.

Ondertussen was er op verscheidene Limburgse plaatsen steenkool gevonden. In 1911 werd reeds een plan opgesteld om de spoorlijn op twee sporen te brengen. De Eerste Wereldoorlog vertraagde echter deze plannen. Al het kolentransport naar Hasselt verliep via de enkelsporige spoorlijn waardoor de plannen uit 1911 reeds vlug dienden aangepast te worden. De steenkoolmijnen hadden intussen al zelf spoorverbindingen aangelegd naar de spoorlijn. In 1925 werd een nieuwe ringspoorlijn die langs de drie Genkse steenkoolmijnen liep, aangelegd tussen Boksbergheide en As. Het begin van de spoorlijn te Hasselt werd voorzien van een bredere bocht die meer naar het westen lag en het baanvak tot aan het begin van de ringspoorlijn werd ook op dubbelspoor gebracht. Op de ringspoorlijn zelf lag er dubbelspoor tot in Waterschei.

Spoorlijn 21A tussen Waterschei en As

In 1941 werd het rechtstreekse baanvak waarop het station Genk lag, opgeheven en in 1943 werden de sporen opgebroken. Op het einde van de jaren 1960 werd op de bedding de expresweg N75 aangelegd. De ringspoorlijn die oorspronkelijk een deel was van spoorlijn 21B werd nu een baanvak van spoorlijn 21A. Op het einde van de jaren 1950 werd het reizigersverkeer opgeheven tussen As en Maaseik. Het goederenverkeer op dit vak werd in 1979 opgeheven en het traject werd in 1988 omgevormd tot een fiets- en wandelpad.

In 1979 werd het baanvak tussen Hasselt en de nieuwe aftakking in Boksbergheide geëlektrificeerd in het kader van de opening van de nieuwe spoorwegverbinding Hasselt-Genk waarvoor een nieuwe spoorlijn aangelegd werd vanaf de aftakking tot aan het nieuwe station Genk.

Rond 1983 werd ook het reizigersverkeer op de ringspoorlijn opgeheven. Na de sluiting van de steenkoolmijnen in 1988 werd ook het goederenverkeer tussen Winterslag en As stopgezet. In 1989 werd dit baanvak officieel gesloten en voorbehouden voor toeristische exploitatie. vanaf 2000 tot 2014 gebeurde de toeristische exploitatie van het baanvak door de vzw Kolenspoor. Thans (2024) is de toestand van het baanvak vanaf Genk-Goederen tot As dermate slecht dat de lijn volledig is stilgelegd.

Treindiensten

[bewerken | brontekst bewerken]

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, L en Piekuurtreinen.

Serie Route Bijzonderheden
IC 03 Genk - Landen - Leuven - Brussel - Gent - Brugge - Blankenberge
L 05 Mol - Hasselt Rijdt op zondag 1x/2u
P Genk - Landen - Leuven - Brussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen
P Genk - Landen - Leuven Rijdt alleen op werkdagen
P Genk - Hasselt Rijdt alleen op werkdagen

Aansluitingen

[bewerken | brontekst bewerken]

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Hasselt
Spoorlijn 21 tussen Landen en Hasselt
Spoorlijn 34 tussen Hasselt en Luik-Guillemins
Spoorlijn 35 tussen Leuven en Hasselt
Y Noord Δ Hasselt
Spoorlijn 35/1 tussen Y Noord Δ Hasselt en Y West Δ Hasselt
Y Zonhoven
Spoorlijn 15 tussen Y Drabstraat en Y Zonhoven
Y Boksbergheide
Spoorlijn 21D tussen Y Boksbergheide en Genk
Genk Goederen
Spoorlijn 18 tussen Winterslag en Eindhoven
Spoorlijn 21C tussen Genk-Goederen en Y Rooierweg
Zwartberg
Spoorlijn 18/1 tussen Zwartberg en Y West Δ Winterslag
As
Spoorlijn 21B tussen As en Eisden-Mijnen

Verbindingsspoor

[bewerken | brontekst bewerken]
21A/1: Y Boksbergheide (lijn 21A, 21D) - Y Nieuw-Dak (lijn 21C), aangelegd in 1979, samen met lijn 21D
Zie de categorie Line 21A (Infrabel) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.